Kinh nghiệm thuê xe taxi Hà Nội đi đi Chùa Bách Môn 

Vị trí chùa Bách Môn

Cách Hà Nội 24km về phía Bắc, cách chùa Phật Tích khoảng 2km, có một ngôi chùa vô cùng giá trị về lịch sử, nghệ thuật kiến trúc, đó là Bách Môn tự, còn mang tên khác là chùa Linh Cảm. Chùa tọa lạc ở thôn Long Khám, xã Việt Ðoàn, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh, được xây dựng từ thời nhà Lý trên sườn núi Khám Sơn.

Lịch sử hình thành Chùa Bách Môn

Trải gần một ngàn năm, chùa được trùng tu nhiều lần, trong đó đại trùng tu vào những năm 1556 và 1612. Ðến thời chúa Trịnh Sâm (1767-1782), bà Chúa Chè – Tuyên phi Ðặng Thị Huệ khi thất sủng, đã về đây ăn chay cầu nguyện tìm sự yên tĩnh nơi cửa thiền. Bà đã sửa sang tu bổ chùa, kiến thiết quy mô theo quy cách trăm cửa mở ra bốn phía bên ngoài, thành một công trình đồ sộ với đủ cả bốn phương tám hướng để tu tâm tích đức. Từ đó trở thành một công trình kiến trúc văn hóa có tính độc đáo, nghệ thuật cao.

Tại chùa Bách Môn này, trước năm 1945, chùa được sử dụng làm cơ sở đào tạo cán bộ của Ðảng Lao động Việt Nam. Người dân Bắc Ninh đã không ít lần đứng lên chiến đấu bảo vệ xóm làng, bảo vệ mái chùa ngôi đình và cuộc sống đầy giai điệu trữ tình của mình. Năm 1949, để thực hiện tiêu thổ kháng chiến, nhân dân Tiên Du, Bắc Ninh đã đốt chùa Bách Môn. Vì vậy, đến nay di tích chùa Bách Môn chỉ còn là phế tích. 

Vào năm 1992, trên nền đất ngôi chùa cũ, nhân dân địa phương xây dựng tạm ngôi chùa 5 gian bằng gỗ do các cụ phụ lão mua. Ngôi chùa ngày nay và các công trình mới xây dựng, hầu như không có giá trị kiến trúc và giá trị bảo tồn.

Những giá trị của chùa Bách Môn

Những phân tích và so sánh trên đây cho thấy chùa Bách Môn có nhiều giá trị nổi bật đáng chú ý, đó là:

Giá trị lịch sử : Chùa Bách Môn (Linh Cảm tự) là ngôi chùa có lịch sử hình thành từ rất lâu đời, lên tới gần 900 năm. Tuy không được nhắc đến nhiều trong sử sách nhưng những sự kiện gắn liền với nó như đã chỉ ra trên đây cho thấy ngôi chùa này đã từng có vị trí quan trọng trong đời sống tâm linh nước Việt. Không phải vô cớ mà khi xem xét cách bài trí tượng thờ trong chùa ở Bắc Kỳ, Trần Trọng Kim đã lựa chọn Bách Môn là 1 trong số 10 chùa lớn để mô tả [7, tr. 96,97]. Bên cạnh ý nghĩa về mặt tâm linh, chùa Bách Môn còn là di tích lịch sử cách mạng do đã được sử dụng làm cơ sở đào tạo cán bộ của Ðảng Lao động Việt Nam trước năm 1945 [11], [16];

Giá trị kiến trúc : Với bố cục độc đáo riêng có, chùa Bách Môn xứng đáng là một “bông hoa” đẹp của kiến trúc Phật giáo Việt. Sự đột phá về mặt kiến trúc của nó đã phá vỡ lối mòn trong quan niệm về hình thức mà một ngôi chùa cần phải có. Và đáng chú ý là dù khác tất cả những ngôi chùa khác, nhưng hình thức của chùa Bách Môn vẫn mang tinh thần Việt rất rõ rệt. Từ giác độ này, kiến trúc chùa Bách Môn có thể tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ KTS hiện tại và tương lai khi sáng tác những ngôi chùa mới.

Giá trị cảnh quan : Bên cạnh những giá trị lịch sử và kiến trúc, chùa Bách Môn còn có giá trị cảnh quan do có địa thế rất đẹp: nằm trên lưng chừng núi Khám Sơn – được xem là phần đầu của con rồng (dãy Long Sơn), có tầm nhìn thoáng đãng ra cánh đồng và các dãy núi xung quanh (Trà Sơn, Lạn Kha, Thiên Thai). Theo GS. Trần Lâm Biền, nếu trước mặt chùa quang quẻ và có “các gò đống chầu về thì đó là một biểu hiện được coi như quy phụ Phật Pháp của mọi lực lượng thế gian” [3, tr.63]. Với kiến trúc độc đáo và cảnh quan đẹp đẽ, chùa Bách Môn đã được sách “Địa dư các tỉnh Bắc Kỳ” xếp vào 1 trong 8 nơi cổ tích và thắng cảnh của tỉnh Bắc Ninh đầu thế kỷ 20 [9].