Kinh nghiệm thuê xe taxi Hà Nội đi Đền Bà Chúa Then

Đền bà Chúa Then ở đâu? 

Đền thờ bà Chúa Then tọa lạc tại vị trí thôn Nà Lùng, xã Hoàng Văn Thụ, huyện Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn (trước là Phiên Trấn, Văn Lan Châu, Nà Lùng Bản ).

Ngày lễ chính của đền là ngày 6/6 gắn với sử tích Lê Trung Hưng Triều tôn cấp lập thờ Thánh Bà Tổ Then vào Tiết Lập Xuân giờ Giáp Thìn ngày Nhâm Thìn tháng Mậu Dần năm Ất Hợi ( tức 7h ngày 21 tháng giêng năm 1735). Ngoài ra còn có ngày ngày mùng 2 tháng giêng âm lịch gọi là lễ Lồng Tòng.

Đền bà Chúa Then thờ ai? 

Ban đầu, dưới thời nhà Hậu Lê, ngôi đền được xây dựng chỉ là miếu nhỏ có một lư hương cổ và được dòng họ Liễu qua các đời được vinh dự truyền nhau làm thủ nhang cho ngôi đền. Theo gia phả họ Liễu ghi chép lại, Không biết chúa Then có từ lúc nào mà chỉ biết rằng khi Trung quốc đi vào và bắt dòng họ Liễu phải lập miếu thờ. Trong đền lúc ấy thờ tứ phủ công đồng (nghi lễ tam tứ phủ) và ngoài ra thờ một vị thần Bà chúa Then. Bà con dân bản gần đó chủ yếu là người dân Nùng, Tày cũng đến miếu thờ cúng bái, dâng lễ với cầu khỏe mạnh, cầu may mắn, bình an và đều đạt được ước muốn, trở thành ngôi miếu linh thiêng tiếng vang khắp nơi.

Năm 2016, ngôi đền được trùng tu lại với hệ thống: cung giữa thờ tam toà thánh mẫu, bà chúa Then thủ đền và cung ngoài thờ Sơn Trang và cung thờ Thần Triều. Hiện tại ngôi đền đã trải qua 9 đời làm chủ nhang và chủ nhang trẻ tuổi nhất chỉ mới 27 tuổi.

Bà Chúa Then hay còn gọi là Thiên Tổ Thánh Then của người dân tộc Choang, Nùng, Tày và Thái. Then nghĩa là Thiên, hiện thân truyền phép cho ba đệ tử gồm Bà Nhất – tổ Then của người Choang và người nùng, Bà Nhị – tổ Then của người Tày, Bà Tam – tổ Then của người Thái. Họ đều quan niệm chúa Then là đại diện cho thần tiên, cầu nối tâm linh, thỉnh cầu, mong ước của con người thấu tới tai đất trời, với nhiều quyền phép như giải bùa, xem bói, chữa bệnh, gọi hồn và làm vô số phép dị tượng….

Chúa Bà Then hiện thân mặc áo chàm vạt ngắn, khăn vấn mỏ quạ, trang sức kiềng bạc đen khảm nạm ngọc lam, tay cầm đàn tính để điều binh luyện tướng của Chúa đi làm những công việc trên Thiên giao xuống, giúp đỡ dân chúng bách gia có lời kêu cầu tấu đối.

Khác với văn hóa hầu chầu Đạo Mẫu, Tiên chúa bói Then có ngày sinh ngày hóa. Bà chúa Then tín ngưỡng bản địa thờ thần trên rừng núi, đặc biệt đối dân tộc Nùng thờ chúa Then cũng giống tín ngưỡng thờ các vị chúa sơn trang.

Lễ bà Chúa Then xin gì?

Tục thờ cúng chúa Then là một loại hình nghệ thuật văn hóa tâm linh dân gian, gắn liền với từng bản sắc của dân tộc Tày, Nùng và Thái. Với họ, thờ chúa Then không chỉ là cầu an lành, may mắn mà còn gắn liền với sinh hoạt tín ngưỡng trong năm với quan niệm Then có nghĩa là “thiên”, chúa Then là đại diện cho thần tiên, cầu nối tâm linh, thỉnh cầu, mong ước của con người thấu tới tai đất trời, muốn gì được nấy.

Phổ biến nhất là xin có sức khỏe, khỏi bệnh. Điều này xuất phát từ quan niệm ốm đau, bệnh tật là do hồn lìa khỏi xác trong một thời gian hay do “phi” nhập vào xác đánh đuổi xúc phạm đến hồn. Vậy nên muốn khỏi bệnh thì phải làm cách nào để hồn về với xác hoặc đánh đuổi hồn ma ra khỏi cơ thể. Nhưng con người không thể tự “gặp” trời- thế giới siêu nhiên để xin được mà phải có một loại người “đặc biệt” kết nối. Đó là “then”, “giàng” hay “pựt”; những người có tài năng, kinh nghiệm thực sự, giầu có về vốn sống người uy tín, biết cách xử thế, biết phân định những bất lợi và thuận lợi do thiên nhiên, thời tiết gây ra đối với hoạt động lao động sản xuất của con người.

Sắm lễ bà Chúa Then

Việc sắm lễ khi vào đền Bà Chúa Then có thể đa dạng khác nhau, hoàn toàn tùy tâm. Tuy nhiên, cần phải chú ý đến những điều cần lưu ý sau:

‐ Với lễ chay bao gồm hương hoa, trà, quả, phẩm oản,… dùng để dâng ban Thánh Mẫu.

‐ Với lễ mặn có thể mua đồ chay có hình thịt gà hoặc heo, hoặc dùng đồ mặn như thịt heo, gà,…

‐ Với lễ đồ sống như trứng, gạo, muối, thịt dâng lên ngoại trừ các ban quan Ngũ hổ, Bạch xà, Thanh xà ở hạ ban Công Đồng Tứ Phủ.

‐ Lễ Sơn trang là các món đặc trưng chay Việt Nam, tuyệt đối không dùng cua, ốc, lươn, ớt, chanh,…

‐ Lễ ban thờ cô, thờ cậu: Thường gồm oản, quả, hương hoa, gương, lược,… nhỏ nhỏ, được làm cẩn thận và đóng gói trong những chiếc túi đẹp.

‐ Đối với lễ thần Thành Hoàng, Thư Điền muốn có phúc, lời cầu nguyện được linh ứng thì phải cúng đồ chay.